Pieter Collier: ‘De jacht om boeken te vinden is spannender dan ze te bezitten’
One Ring to rule them all, One Ring to find them, One Ring to bring them all and in the darkness bind them. Deze twee zinnen van J.R.R. Tolkien uit The Lord of the Rings veroverden jonge en oude harten over de hele wereld. Na de eerste verfilming – The Fellowship Of The Ring (2001) door Peter Jackson – kwamen er heel wat fans bij. ‘Maar door het grote verschil tussen film en boek komen er niet meer boekenfans bij’, beweert Tolkienkenner Pieter Collier.
Hoe verklaar je nu die immense impact van The Lord of The Rings en The Hobbit op de samenleving? Is de filmadaptatie van Tolkiens werken geprezen of gehekeld? Tolkienkenner Pieter Collier (35) uit Wilrijk bezit een van de grootste Tolkien collecties ter wereld. Enthousiast nodigt hij mij uit om zijn heuse collectie van bijna 1000 boeken naderbij te bekijken. ‘Mijn verzameling omvat zowat elke druk ooit gemaakt, alsook zeldzame werken zoals proefdrukken, gesigneerde boeken en brieven. Ik beschik zelfs over een heuse boekencollectie die ooit deel uitmaakte van Tolkiens eigen bibliotheek’. Er gaat geen dag voorbij dat Pieter niet bezig is met Tolkien. ‘Ik kan mijn boeken niet meer weg denken. Elk jaar opnieuw lees ik zijn werken. Een verslaving? Waarschijnlijk…’
Geen belegging
Alvorens mij onder te dompelen in de wereld der Hobbits wees Pieter mij op de intentie van The Hobbit: ‘Het is een boek dat een neerslag is van een verhaal dat door Tolkien aan zijn kinderen werd verteld. Zijn zonen tekenden hierbij bijhorende mappen en illustraties.’ Dit gezegd zijnde is de eenvoudige schrijfstijl en het woordgebruik van Tolkien achterhaald.
Het beoogt in se geen volwassen doelpubliek zoals vaak verkeerdelijk wordt voorgesteld. Toch zijn de grootste verzamelaars van vandaag vaak (jong)volwassenen met elk een unieke collectie. ‘Vermoedelijk beginnen allen met een wens om de boeken dicht bij de hand te hebben om ze op elk ogenblik te kunnen lezen. Een ding is zeker: alles verzamelen is onmogelijk’, vertelt Pieter. Op zesjarige leeftijd las hij voor het eerst The Hobbit. ‘Ik begon zeer jong aan mijn verzameling. Wegens geldtekort moest ik noodgedwongen centen gaan ronselen bij mijn oma. Op mijn vijftien jaar bezat ik twee luxe-edities van 200 pond die ik later wist te verkopen aan 300 pond. Dat was het begin van mijn ondernemersgeest!’ (lacht).
Pieter benadrukt echter dat het niet om een belegging gaat. ‘Mijn passie is Tolkien, maar het is interessanter om 20 minder zeldzame boeken te verkopen om er een uniek academisch stuk mee te betalen.’ Naast zijn eigen zoektocht helpt hij ook andere fans om een uniek boek te bemachtigen. ‘De jacht om boeken te vinden is spannender dan het effectief bezitten.’
Geldmachine
Met de verfilmingen van Peter Jackson is de verzameldrang bij velen alleen maar toegenomen. Zo stelde Pieter bij de adaptaties van The Lord of the Rings in 2001 vast dat de boekenprijzen gigantisch de hoogte ingingen. Deze recordprijzen liepen op tot wel 150.000 euro per boek. ‘Iedereen die iets of wat in zijn bezit had, probeerde een graantje mee te pikken. Hierdoor verloor de kwaliteit aan kwantiteit.’In tegenstelling tot de ophefmakende trilogie kreeg The Hobbit niet dezelfde impact. ‘Minder discussies over boek versus film, minder zeldzame boeken en zeker geen prijsstijgingen te bespeuren. Tolkien moeheid? Slechte film? Wie zal het zeggen…’
De fanatieke (film)fans verplichten Pieter ertoe om even een andere kant op te kijken. ‘Net zoals in 2001 en de daarop volgende jaren heb ik weer zin om me even wat minder bezig te houden met Tolkien. De films en de hele heisa er rond is niet echt plezierig voor iemand die een grote boekenfan is.’ Met gelaten gezicht voegt Pieter hieraan toe dat Jacksons laatste verfilmingen een geldmachine zijn geworden.
‘De film ligt zo ver weg van het verhaal dat het mij niet meer raakt. Ik begrijp zelfs niet dat de titel The Hobbit is.’ Daarnaast heeft hij ook moeite met de impact van filmbeelden. ‘Visuele beelden zijn zo krachtig dat nieuwe Tolkienlezers geen eigen verbeelding meer hebben. Het is een verarming van de fantasie’, stelt Pieter.
Voorts eist de naam, Tolkienkenner, na geringe tijd zijn tol. Zo krijgen mensen al snel de voorstelling van een persoon in Hobbitkleren, de kennis van elfentaal en het roken van oude Toby tabak. ‘Neen, ik heb nog nooit één of ander kostuum aangehad of dit willen hebben. Mijn passie is de werken van Tolkien, de auteur en de publicatie geschiedenis.’ Pieter woont regelmatig serieuze Tolkien bijeenkomsten of lezingen bij. ‘Er zijn veel mensen die zich wel graag eens verkleden (net zoals mensen van carnaval houden), maar minstens evenveel hooggeleerden die zich bezig houden met de literatuur op zich.’
Universeel epos
Vol hartstocht spreekt Pieter over de kracht van Tolkiens werk en waarom het zo gewaardeerd wordt bij menig kijk- en lezerspubliek. Zo verdedigt hij dat mensen nood hebben aan mythes. Tolkien, als meester in oude sagen en mythes, slaagde erin een universeel epos op te zetten. Dit resulteerde in één van de meeste toegankelijke parallelle werelden. Een wereld die dankzij taal en geschiedenis een mythologie vormt waar velen zich in terug kunnen vinden. ‘Het is een verre wereld die terugblikt op lang vergane tijden waar velen nog naar hunkeren. Dit ongrijpbare bevat echter dezelfde problemen met goede en slechte kanten zoals die zich bij ons afspelen. De aantrekkingskracht van echte vriendschap, heldendaden, avontuur en pre-industriële tijd is blijkbaar iets dat nog door velen wordt gefascineerd.’
Pieter benadrukt dat hijzelf geen vergelijkingen maakt met het nu. ‘Midden-aarde is als een kaasstolp: Er bestaat een afstand tussen onze wereld en deze van Tolkien. Een creatie die allang voorbij is waar wij als mens geen connectie mee hebben. Tolkien verdedigde halsstarrig dat het niet zijn bedoeling was om vergelijkingen te maken. Ironisch genoeg spreken vele onderzoekers dit tegen.’ Vanuit dit twistpunt wenst Pieter een boek neer te schrijven over het leven van Tolkien. ‘Na verloop van tijd vinden fans het object schrijver boeiender dan het verhaal zelf.’
Misty Mountain
Filmfans beweren regelmatig dat er een positief verband bestaat tussen de verfilming en de boekenverkoop. Maar door het grote verschil tussen film en boek komen er niet meer serieuze boekenfans bij. ‘The Hobbit geeft zijn lezer mee dat het verkeerd zal aflopen als je vecht voor een hoop geld. Het filmscenario draait dit volledig om en visualiseert de tocht naar The Misty Mountain als een heldhaftig avontuur met als beloning een berg geld.’ Afgezien daarvan is de kracht van Tolkien bij Pieter sterk genoeg om zijn fantasie niet te laten beïnvloeden door Peter Jackson. Hoewel hij herhaaldelijk benadrukt geen escapist te zijn, is Pieter Collier voor mij een levensechte Hobbit: een rustige lezer, verknocht aan zijn boeken, die oog in oog komt te staan met de macht van film.
julievandendriesschen 